Pokrzywdzony przestępstwem nie jest bezradny, czyli kilka słów o subsydiarnym akcie oskarżenia
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że pokrzywdzony nie ma związanych rąk w kwestii wniesienia oskarżenia do sądu jeśli odpowiednie organy państwa odmówią zajęcia się sprawą. Nie jest to oczywiście proste, do wniesienia takiego aktu oskarżenia droga nie jest krótka, ale po spełnieniu odpowiednich przesłanek przewidzianych w polskim ustawodawstwie pokrzywdzony może to zrobić. A zatem najważniejsze- nie jest on bezradny, ale może i powinien działać, jeśli ma takie wewnętrzne przekonanie. A organy państwa mogą się mylić i często rzeczywiście się mylą- jak pokazują ostatnie medialne doniesienia.
Podwójna odmowa uprawnia do wniesienia
Kiedy zawiadamiamy o popełnieniu przestępstwa jako pokrzywdzeni to zazwyczaj wiemy co się stało i dysponujemy odpowiednimi dowodami na potwierdzenie swoich słów. Niestety organy państwa nie zawsze dostrzegają nasze racje i czasem odmawiają wszczęcia postępowania lub wszczęte już postępowanie umarzają. Jeżeli do takiej sytuacji dojdzie dwukrotnie, to wtedy dla pokrzywdzonego otwiera się nowa droga- możliwość wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest wcześniejsze złożenie zażalenia na pierwszą z decyzji. W razie ponownej odmowy wszczęcia lub ponownego umorzenia postępowania będzie pokrzywdzonemu przysługiwało uprawnienie do wniesieniu aktu oskarżenia, o czym powinien zostać pouczony. Na wniesienie takiego pisma pokrzywdzony ma miesiąc. A zatem nie wszystko stracone- trzeba tylko wziąć sprawy w swoje ręce.
Jak wygląda subsydiarny akt oskarżenia
Subsydiarny akt oskarżenia powinien spełniać wymogi zawarte w ustawie Kodeks postępowania karnego. Powinien przede wszystkim wskazywać między innymi następujące elementy:
- Dokładne dane identyfikujące oskarżonego;
- Szczegółowe określenie czynu, który popełnił, wskazanie czasu, miejsca, sposobu oraz okoliczności jego popełnienia, w tym określenie jakie są skutki czynu (w szczególności powstała szkoda);
- Wskazanie, jaki przepis ustawy karnej został tym czynem naruszony oraz czy stało się to w warunkach recydywy;
- Wskazanie sądu oraz trybu postępowania- właściwych w danej sprawie;
- Uzasadnienie oskarżenia.
Szczególne znaczenie należy na pewno przypisać uzasadnieniu, które powinno zawierać wszystkie informacje istotne z punktu widzenia sądu dla rozstrzygnięcia sprawy i dawać mu pełny obraz popełnionego przestępstwa. W szczególności powinno zawierać okoliczności faktyczne zdarzenia oraz dowody, które uzasadniają oskarżenie. Dodatkowo należy wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia i dokonać omówienia okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swojej obronie. W samym akcie oskarżenia należy również podać listę osób, których wezwania żąda się na rozprawę oraz wykaz dowodów, których przeprowadzenia żąda oskarżyciel. A zatem należy już na tym etapie precyzyjnie określić listę świadków i zażądać wezwania ich przez sąd do złożenia zeznań oraz przedstawić dowody, które będą miały znaczenie dla rozstrzygnięcia.
Ze względu na restrykcyjne wymogi dotyczące subsydiarnego aktu oskarżenia powinien on być sporządzony i podpisany przez pełnomocnika, będącego radcą prawnym lub adwokatem (jest to wymóg ustawowy). Jako adwokat z dużym doświadczeniem w sporządzaniu tego typu pism muszę podkreślić, że jest to rozwiązanie gwarantujące rzetelność i jak najlepsza reprezentację interesów pokrzywdzonego. Profesjonalny pełnomocnik jest w stanie zagwarantować spełnienie powyższych przesłanek- zarówno w zakresie formalnym, kierując sprawę do właściwego sądu, jak i w zakresie merytorycznym, przedstawiając jak najlepiej racje swojego klienta.